Brachyterapia HDR raka przełyku
Dr n. med. Wojciech Burchardt
Zakład Brachyterapii, Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
Brachyterapia wysokiej mocy dawki (ang. HDR – high dose rate) jest sprawdzoną i bezpieczną metodą leczenia guzów przełyku. Dzięki jej zastosowaniu możemy bezpiecznie zwiększyć dawkę promieniowania łącznie z dawką podawaną z pól zewnętrznych (tzw. teleradioterapii), ponadto przeprowadzić leczenie w krótkim czasie, ochraniając zdrowe narządy w klatce piersiowej, takie jak: serce, płuca i rdzeń kręgowy. Jednakże brachyterapia rzadko ma charakter samodzielnej, radykalnej terapii raka przełyku. Może być wykorzystana tylko w leczeniu niewielkich guzów wewnątrzprzełykowych, niekwalifikujących się do innych form leczenia.
Zastosowanie tej metody w raku przełyku ma głownie charakter paliatywny, czyli ma na celu zmniejszenie objawów, takich jak problemy w połykaniu (dysfagia), ból czy nawracające zwężenie w okolicy protezy. W przypadku dysfagii o średnim nasileniu zastosowanie brachyterapii wewnątrzprzełykowej zmniejsza problemy w połykaniu i daje lepszy komfort życia w porównaniu do wprowadzenia protezy przełykowej. Zostało to udowodnione w wieloośrodkowym badaniu klinicznym [1]. Leczenie rozpoczyna się od znieczulenia gardła, następnie wprowadza się plastykową rurkę (aplikator, Ryc. 1) przez usta do przełyku, w okolicę guza.
Ryc. 1 Zapakowany sterynie aplikator do brachyterapii wewnątrzpełykowej o średnicy 6 mm.
Założenie może być przeprowadzone na sali terapeutycznej wyposażonej w tomograf komputerowy lub aparat do rentgenodiagnostyki. W przeciwnym razie pacjent musi opuścić salę z aplikatorem założonym przez usta do przełyku i zostać przewieziony do odpowiedniej pracowni.
Następnie lekarz onkolog radioterapeuta wyznacza obszar leczony w komputerowym systemie planowania analizując wykonane badanie diagnostyczne (RTG lub TK), prezentowane objawy oraz dostarczoną dokumentację (Ryc. 2).
Ryc. 2 Obraz tomografii komputerowej (TK) klatki piersiowej u pacjenta z aplikatorem w przełyku z widocznym rozkładem dawki promieniowania (koncentryczne linie w różnych kolorach).
Po zakończeniu planowania leczenia, pacjent jest podłączany do aparatu brachyterapeutycznego (Ryc. 3) wyposażonego w źródło promieniotwórcze (najczęściej Iryd-192). Napromienianie jest przeprowadzane do momentu podania wcześniej ustalonej dawki w sali terapeutycznej (bunkier), jest niewyczuwalne dla pacjenta i trwa od 5 do 20 minut. Po leczeniu aplikator jest usuwany, a pacjent po krótkiej obserwacji może wrócić do domu tego samego dnia.
Ryc.3 Przykładowy aparat do brachyterapii HDR (afterloader).
Jeśli konieczne jest zastosowanie kilku frakcji brachyterapii, powtarzane są wszystkie etapy od wprowadzenia aplikatora do napromieniania. Cały proces trwa od 25 do 60 minut i może być znacznie skrócony jeżeli wszystkie etapy leczenia wykonywane są na jednej sali.
Zmniejszenie dolegliwości pojawia się stopniowo od kilku dni do kilku tygodni po brachyterapii.
Przypisy:
- Homs MY V, Steyerberg EW, Eijkenboom WMH et al. Single-dose brachytherapy versus metal stent placement for the palliation of dysphagia from oesophageal cancer: Multicentre randomised trial. Lancet 2004;364(9444):1497–504.
